Jaroslav Hašek

Jaroslav Hašek wym. Jaroslaw Haszek (ur. 30 kwietnia 1883 w Pradze, zm. 3 stycznia 1923 w Lipnicy nad Sazawą) – czeski pisarz, publicysta i dziennikarz.Po ukończeniu gimnazjum kształcił się w Akademii Handlowej. Początkowo praktykował w drogerii, po ukończeniu nauki pracował w Banku Slavia. W tym czasie poznał środowisko czeskich anarchistów, przystał do bohemy oraz odbył wiele pieszych wędrówek (zwiedził m.in. Słowację, Galicję, Węgry). Pracował również jako sprzedawca psów. Publikować zaczął w 1903 roku. Do około 1905 roku należał do grupy literackiej zwanej "Anarchistyczni Burzyciele"[1]. Od roku 1908 współpracował z czasopismem Ženský obzor (Przegląd kobiecy), od 1910 redaktor naczelny satyrycznego periodyku Svět zvířat (Świat zwierząt), od 1911 współpracownik Českého slova (Czeskiego słowa). Publikował także w pismach Pochodně, Humoristické listy, anarchistycznych Chuďas, Komuna, Nová Omladina i innych. Doświadczenia z pracy zawodowej odnaleźć można na kartach powieści Dobry wojak Szwejk i inne osobliwe historyjki (Dobrý voják Švejk a jiné podivné historky). Uznaje się, że umieszczona w niej opowieść jednorocznego ochotnika Marka na temat absurdalnych publikacji w Świecie zwierząt o nieistniejących gatunkach to żarty, na jakie pozwalał sobie Hašek. Skutkiem tych publikacji pisarz utracił stanowisko redaktora naczelnego Świata zwierząt. W 1910 roku zawarł związek małżeński z Jarmilą Mayerovą. W 1911 roku współtworzył Partię Umiarkowanego Postępu w Granicach Prawa, będącą swego rodzaju polityczną mistyfikacją ośmieszającą demokratyczne procedury (Hašek był nawet kandydatem partii na starostę praskiego). W tym samym roku, w serii opowiadań, stworzył postać dobrego wojaka Szwejka. W 1915 roku wstąpił do wojska austriackiego jako jednoroczny ochotnik. Rozpoczął roczny kurs oficerski w szkole oficerskiej w Czeskich Budziejowicach. Ze szkoły został jednak wkrótce wydalony i trafił do 11 kompanii marszowej 91 pułku budziejowickiego, a z nią w czerwcu 1915 roku został wysłany na front wschodni do Galicji. Nie widząc sensu walki za monarchię austro-węgierską, dał się schwytać i trafił do obozu jenieckiego w Rosji. Od czerwca 1916 roku był ochotnikiem Korpusu Czechosłowackiego w Kijowie. Ze względu na zły stan zdrowia został pisarzem pułkowym, a następnie odkomenderowano go z powrotem do Kijowa do redakcji pisma Čechoslovan. Po wybuchu rewolucji październikowej, w 1918 roku wstąpił do Armii Czerwonej w Moskwie i do czeskiej partii socjaldemokratycznej (bolszewików). Był komisarzem politycznym i dziennikarzem. W 1920 roku ponownie zawarł związek małżeński z Rosjanką Aleksandrą Grigorjewną Lwową (Szura), nie rozwiązując jednak formalnie poprzedniego związku. Oddelegowany przez komunistów w listopadzie 1920 roku wrócił do Czechosłowacji, gdzie groziło mu śledztwo w sprawie o bigamię i dezercję. W kraju poświęcił się literaturze. W 1921 opublikował pierwszy tom antywojennej książki Przygody dobrego wojaka Szwejka podczas wojny światowej (Osudy dobrého vojáka Švejka za světové války). Dokończenie czwartego tomu przerwała śmierć autora w 1923 roku. Książka przyniosła autorowi wielką sławę i na stałe weszła do kanonu nie tylko literatury, ale i popkultury. Na długie dziesięciolecia wizerunek głównego bohatera ukształtowały ilustracje jej pierwszych wydań w wykonaniu Józefa Lady.